Z troską i empatią

W sporach o aborcję padają ostre i nieznoszące sprzeciwu słowa, dominują zero-jedynkowe narracje. Zdawać by się mogło, że między różnymi stronami sporu nie ma punktów stycznych i przestrzeni nie tylko do zawarcia porozumienia, ale nawet do nawiązania dialogu. Jako More in Common Polska od dłuższego czasu zadawaliśmy sobie pytanie, czy rzeczywiście tak jest.

Dlatego chcieliśmy uważniej wsłuchać się w głos Polek i Polaków – w ich opinie, przemyślenia i refleksje na temat prawa do przerywania ciąży. Zależało nam przy tym, aby odejść od stawiania badanych przed koniecznością jednowymiarowego określenia się za lub przeciw, które zbyt często prowadzi do tworzenia sztucznych dychotomii opartych na logice „my kontra oni”.

Dążyliśmy za to do tego, aby w bardziej pogłębiony sposób zbadać, co polskie społeczeństwo myśli na temat prawa do przerywania ciąży, z czego wynikają te przekonania i jakie wiążą się z nimi oczekiwania. Efektem tych badań - ilościowych i jakościowych jest raport "Z troską i empatią. Polki i Polacy o prawie do przerywania ciąży". 

Decyzja kobiety 

U podstaw rozważań Polek i Polaków na temat prawa do aborcji leżą poczucie troski i próba wczucia się w indywidualną sytuację życiową każdej kobiety stojącej przed decyzją o zachowaniu lub przerwaniu ciąży. Zdecydowana większość nie postrzega kwestii prawa do aborcji jako elementu wojny kulturowej, lecz traktuje ją jako sprawę niezwykle osobistą i intymną, która winna pozostać wolna od zewnętrznych ingerencji. Język, jakim Polki i Polacy mówią o prawie do przerywania ciąży, jest pełen empatii, szacunku i zrozumienia. Tym samym znacząco różni się od ostrego i konfrontacyjnego tonu debaty publicznej wokół tego zagadnienia.

Zdecydowana większość polskiego społeczeństwa chce, aby kobieta miała możliwość przerwania ciąży z ważnych przyczyn osobistych bez konieczności ich podawania. Takiego zdania jest aż 57% badanych. 59% kobiet i 54% mężczyzn chce tym samym, aby kobiety mogły samodzielnie zadecydować o przerwaniu ciąży przyjmując, że powody, dla których mogłyby podjąć taką decyzję, są wystarczająco ważne. Wśród tej grupy, największym poparciem cieszy się możliwość przerwania ciąży do 12 tygodnia (38% ogółu społeczeństwa). Niemal co piąty Polak i Polka chciałby, aby prawo do przerwania ciąży przysługiwało dłużej - do 24 tygodnia. Polki i Polacy w zdecydowanej większości opowiadają się również za depenalizacją przerywania ciąży. 

Jednocześnie obserwujemy porzucenie myślenia o prawie do przerywania ciąży przez pryzmat określonych prawnie przesłanek - tylko 35% Polek i Polaków wiąże decyzję o aborcji z konkretnymi przesłankami, które musiałaby spełnić będąca w ciąży kobieta. Tylko 9% polskiego społeczeństwa uważa natomiast, że przerywanie ciąży powinno być całkowicie zakazane.  

Zaufanie do decyzji kobiety potwierdza także stosunek respondentów i respondentek do możliwości podjęcia samodzielnej decyzji o przerwaniu ciąży przez przez bliską im kobietę, np. córkę, siostrę, partnerkę czy przyjaciółkę. To przekonanie podziela aż 61% Polek i Polaków i cieszy się poparciem większości respondentów w każdej grupie wiekowej. Oddanie decyzji o przerwaniu ciąży w ręce kobiety popiera również zdecydowana większość wyborców partii tworzących koalicję rządową.  

Szerokie poparcie dla prawa do przerywania ciąży nie oznacza, że Polki i Polacy do kwestii aborcji podchodzą z beztroską i nonszalancją. Większość badanych traktuje decyzję o przerwaniu ciąży w kategoriach tragedii i uważa, że jest to decyzja podejmowana w sytuacji najwyższej konieczności. Gotowość do pozostawienia wyboru kobiecie świadczy w tym kontekście o uznawaniu ich podmiotowości. 

Odpolitycznić aborcję 

Polki i Polacy chcą „odpolitycznienia” kwestii przerywania ciąży, sprzeciwiając się ingerencji polityki w jedną z najbardziej intymnych sfer życia. Decyzja o przerwaniu ciąży w powszechnej opinii jest osobistym wyborem kobiety, którego dokonuje w zgodzie ze swoim sumieniem – w optymalnym scenariuszu w porozumieniu z partnerem i po zasięgnięciu opinii lekarza. 

O aborcji bez skrajności 

Myśląc o prawie do przerywania ciąży, Polki i Polacy oprócz kwestii upodmiotowienia kobiet w centrum stawiają ich bezpieczeństwo i zdrowie, w tym także psychiczne. Możliwość wyboru postrzegana jest jako źródło komfortu psychicznego, niezależnie jaką decyzję ostatecznie podejmie kobieta. Badani odrzucają natomiast skrajne komunikaty nacechowane silnym ładunkiem ideologicznym, często formułowane w przestrzeni publicznej przez różne strony politycznego sporu. 

Nota metodologiczna 

Badanie ilościowe na potrzeby raportu przeprowadziliśmy we współpracy z pracownią IPSOS na reprezentatywnej próbie 1507 Polek i Polaków metodami CATI i CAWI między 1 a 8 grudnia. Ponadto w raporcie wykorzystane są wnioski z czterech wywiadów grupowych dotyczących prawa do przerywania ciąży przeprowadzonych w grudniu 2023 roku oraz wywiadów grupowych i indywidualnych przeprowadzonych na potrzeby raportu "Zmęczona wspólnota" latem 2023 roku.